- Nadpłacaj jak najwcześniej, najlepiej tuż po rozliczeniu raty i z wyborem skrócenia okresu spłaty – tak zredukujesz najwięcej odsetek.
- Masz ustawowe prawo do częściowej/całkowitej przedterminowej spłaty oraz proporcjonalnego obniżenia kosztów (Ustawa o kredycie hipotecznym: art. 39–40).
- Rekompensata: przy stopie zmiennej tylko w pierwszych 36 miesiącach (limit: 3% nadpłaty albo odsetki za 12 mies.); przy stałej – maksymalnie do rzeczywistych kosztów banku (art. 40).
- Stopa referencyjna NBP: 5,00% – stan na 2025-08-23 (decyzja RPP z 2 lipca 2025 r., w mocy od 3 lipca).
- Rozliczenie zwrotu kosztów nie odbywa się automatycznie: złóż wniosek/reklamację; odpowiedź w 30 dni, wyjątkowo 60 dni (ustawa reklamacyjna).
Nadpłacaj kredyt hipoteczny jak najwcześniej, najlepiej dzień po pobraniu raty, i wybieraj skrócenie okresu spłaty – to daje największą oszczędność odsetek. Nadpłata obniża kapitał, od którego naliczane są przyszłe odsetki, więc bez ryzyka zmniejszasz koszt długu. Poniżej dostajesz praktyczny plan, gotowe checklisty, tabele i krótkie odpowiedzi do Voice Search.
W tym artykule poruszam następujące tematy:
Czym jest nadpłata kredytu hipotecznego i jaki efekt daje w racie oraz odsetkach?
Nadpłata to dodatkowa wpłata ponad harmonogram, która w całości schodzi z kapitału. Od następnego dnia bank nalicza odsetki od mniejszego salda, więc koszt długu spada. Przykład: przy oprocentowaniu 6,8% każda 10 000 zł nadpłaty usuwa ok. 680 zł odsetek w pierwszym roku; efekt kumuluje się w kolejnych latach. W ratach równych na starcie spłacasz głównie odsetki, dlatego wczesna nadpłata działa najsilniej. Po nadpłacie wybierasz: skrócenie okresu (rata zostaje, dług znika szybciej) lub obniżenie raty (czas spłaty bez zmian, niższe miesięczne obciążenie). Ustawa o kredycie hipotecznym gwarantuje prawo do wcześniejszej spłaty i proporcjonalnego obniżenia całkowitego kosztu (art. 39).
Kiedy nadpłata przynosi największą oszczędność i dlaczego początek spłaty ma znaczenie?
Największy efekt uzyskasz na początku spłaty, gdy udział odsetek w racie jest najwyższy. W środowisku stopy referencyjnej NBP 5,00% każda złotówka nadpłaty „odcina” odsetki, które naliczałyby się latami. Liczy się również cykl ratalny: im bliżej początku okresu odsetkowego dokonasz nadpłaty, tym większa część wpłaty trafi prosto w kapitał. Przy ratach równych wczesna nadpłata najszybciej skraca „ogon odsetkowy”; przy ratach malejących krzywa korzyści jest łagodniejsza, lecz nadal istotna.
Jaki dzień miesiąca wybrać na nadpłatę względem raty, aby 100% trafiło w kapitał?
Zlecaj nadpłatę w dniu płatności raty lub dzień po jej rozliczeniu. Bank nalicza odsetki do dnia poprzedzającego nadpłatę; wpłata złożona wcześniej częściowo pokryje bieżące odsetki i dopiero reszta obniży kapitał. Najlepszy efekt daje moment tuż po pobraniu raty – wtedy cała nadpłata zasila kapitał. W bankowości elektronicznej wybierz „nadpłata” i wskaż cel: skrócenie okresu lub obniżenie raty. Przy przelewach zewnętrznych uwzględnij czas realizacji i pobierz nowy harmonogram.
Co wybrać przy nadpłacie: skrócenie okresu spłaty czy obniżenie raty?
Skrócenie okresu maksymalizuje oszczędności, bo utrzymujesz dotychczasową ratę i szybciej wygaszasz odsetki. Obniżenie raty poprawia płynność, choć łączny koszt odsetek będzie wyższy niż przy skracaniu okresu. Przykład (kredyt 400 000 zł, 25 lat, 6,8%): po 12 miesiącach nadpłacasz 20 000 zł. Wariant A – skracasz okres: spłata kończy się ok. 33 miesiące szybciej, a przyszłe odsetki maleją o ok. 72 800 zł. Wariant B – obniżasz ratę: rata spada do ok. 2 635 zł (−141 zł), a oszczędność odsetek wynosi ok. 20 600 zł. Wybór zależy od celu: minimalny koszt długu czy płynność.
| Porównanie | Skrócenie okresu | Obniżenie raty | Założenia |
|---|---|---|---|
| Efekt oszczędności | największy | niższy | oprocentowanie 6,8% |
| Wpływ na płynność | rata bez zmian | rata niższa | harmonogram 25 lat |
| Formalności | często aneks (online/oddział) | często wystarczy dyspozycja | praktyka banków |
Jak oprocentowanie stałe i zmienne wpływa na opłaty i ograniczenia przy wcześniejszej spłacie?
Przy stopie zmiennej bank ma prawo pobrać rekompensatę wyłącznie w pierwszych 36 miesiącach od zawarcia umowy i nie wyższą niż mniejsza z: 3% nadpłaty albo odsetek za 12 miesięcy. Po 36 miesiącach rekompensata nie występuje. Przy stopie stałej rekompensata przysługuje tylko w okresie obowiązywania stałej stopy i nie przekracza rzeczywistych kosztów banku związanych z wcześniejszą spłatą. Rodzaj wskaźnika (np. WIBOR, POLSTR – nowy overnight wyznaczany przez GPW Benchmark) nie ogranicza Twojego prawa do nadpłaty; wpływa jedynie na poziom odsetek i skalę korzyści.
Jakie prawa przysługują przy wcześniejszej spłacie i kiedy bank oddaje koszty?
Masz prawo w każdym czasie spłacić kredyt w całości lub w części i uzyskać proporcjonalne obniżenie całkowitego kosztu (art. 39). Przy spłacie całkowitej dotyczy to m.in. części prowizji i opłat pobranych „z góry” – proporcjonalnie do skróconego okresu. Zwrot kosztów nie odbywa się automatycznie: po spłacie złóż wniosek/reklamację o rozliczenie. Podmiot rynku finansowego odpowiada w 30 dni, a w sprawach skomplikowanych w 60 dni (ustawa reklamacyjna). Do umów sprzed 22.07.2017 r. stosuje się postanowienia tych umów i właściwe przepisy.
| Mit | Fakt |
|---|---|
| „Nadpłata opłaca się tylko przy wysokich stopach.” | Nadpłata usuwa odsetki zawsze, a efekt rośnie wraz ze stopą. |
| „Bank zawsze pobiera prowizję za nadpłatę.” | Po 36 mies. przy zmiennej stopie brak rekompensaty; przy stałej – tylko rzeczywiste koszty. |
| „Wystarczy zwykły przelew, bez dyspozycji.” | Dyspozycja powinna wskazywać w całości na kapitał i cel: skracasz okres lub obniżasz ratę. |
Jak bezpiecznie przeprowadzić nadpłatę w banku: dyspozycja, aneks, limity i opłaty?
Przejdź przez 5 kroków. 1) Zaloguj się i wybierz funkcję „nadpłata” lub złóż dyspozycję pisemną. 2) Wskaż kwotę, cel (skracasz okres/obniżasz ratę) i datę księgowania tuż po racie. 3) Sprawdź koszty: czy obowiązuje rekompensata (36 mies. przy zmiennej stopie), czy przy skróceniu okresu potrzebny aneks i czy występuje opłata. 4) Wykonaj przelew w dniu raty lub dzień po. 5) Pobierz potwierdzenie, nowy harmonogram i ewentualny aneks.
| Bank | Nadpłata online | Skrócenie okresu | Opłata za aneks | Źródło |
|---|---|---|---|---|
| PKO Bank Polski | tak (iPKO) | aneks online/oddział | 0 zł za podpis aneksu (online) | PKO BP |
| Santander Bank Polska | tak | aneks | 200 zł (poza wyjątkami wskazanymi w TOiP) | TOiP Santander |
| ING Bank Śląski | tak | aneks (często bezpłatny w 3 mies. od nadpłaty) | 0 zł w określonych warunkach | ING |
| Bank Millennium | tak | aneks/zmiana warunków | wg aktualnej TOiP | Millennium |
Uwaga: opłaty i procedury zmieniają się. Zawsze weryfikuj bieżącą TOiP/FAQ banku w dniu składania dyspozycji.
Kiedy nadpłata wygrywa z inwestowaniem nadwyżek po podatku Belki i jak policzyć próg?
Nadpłata daje „zwrot” równy oprocentowaniu kredytu i nie podlega podatkowi Belki. Aby inwestycja dorównała nadpłacie, roczna stopa brutto powinna przewyższyć oprocentowanie kredytu podzielone przez 0,81. Przykłady progów: kredyt 7% → inwestycja brutto ≥ 8,64%; kredyt 6,8% → inwestycja brutto ≥ 8,40%; kredyt 5% → inwestycja brutto ≥ 6,17%. Wyjątek stanowią preferencyjne kredyty lub produkty oszczędnościowe z gwarantowaną stopą powyżej progu.
Ile realnie oszczędzisz: przykładowe wyliczenia i scenariusze 2025–2026?
Założenia: kredyt 400 000 zł, 25 lat, 6,8%, raty równe. Rata wyjściowa ok. 2 776 zł. Po 12 miesiącach wpłacasz 20 000 zł. Wariant A – skracasz okres: spłata kończy się o ok. 33 miesiące wcześniej, a przyszłe odsetki maleją o ok. 72 800 zł. Wariant B – obniżasz ratę: rata spada do ok. 2 635 zł (−141 zł), oszczędność odsetek ok. 20 600 zł.
| Oprocentowanie kredytu | Próg inwestycji brutto (≈ /0,81) | Komentarz |
|---|---|---|
| 5,0% | ≥ 6,17% | niższe stopy, próg niższy, nadpłata nadal usuwa odsetki pewnie |
| 6,0% | ≥ 7,41% | typowy poziom w 2025 r. dla części umów |
| 7,0% | ≥ 8,64% | im wyższe stopy, tym mocniejszy efekt nadpłaty |
Jak wygląda checklista krok po kroku, aby nie popełnić błędu operacyjnego?
Checklista – krok po kroku
- Sprawdź umowę i TOiP: zasady przy stopie stałej/zmiennej, ewentualna rekompensata, opłata za aneks.
- Oceń budżet: stopy rynkowe (NBP), wskaźnik w umowie (WIBOR/POLSTR), poduszka 3–6 miesięcy wydatków.
- Wybierz strategię: skracasz okres (minimalny koszt) lub obniżasz ratę (większa płynność).
- Złóż dyspozycję na dzień raty lub dzień po, wykonaj przelew, pobierz nowy harmonogram i ewentualny aneks.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Tak. Wyższe stopy zwiększają część odsetkową raty, więc nadpłata szybciej obniża koszt długu. Największy efekt występuje w pierwszych latach spłaty.
Przy zmiennej stopie: w pierwszych 36 miesiącach, limit 3% nadpłaty albo odsetki za rok. Przy stałej stopie: tylko do poziomu rzeczywistych kosztów banku i tylko w okresie stałej stopy.
Skrócenie okresu minimalizuje łączny koszt odsetek. Obniżenie raty poprawia płynność miesięczną – wybierz je, jeśli budżet potrzebuje większego bufora.
W dniu raty lub dzień po jej rozliczeniu i z dyspozycją „w całości na kapitał”.
Próg brutto ≈ oprocentowanie kredytu / 0,81. Przykład: 6,8% → ~8,40%.
Numer umowy, kwota i data nadpłaty, wskazanie celu (skracasz okres/obniżasz ratę). Po operacji pobierz potwierdzenie, nowy harmonogram i ewentualny aneks.
To zależy od banku i TOiP. Przykład: PKO BP komunikuje 0 zł online; w części banków obowiązuje stała kwota (np. 200 zł w Santander).
Źródła
- NBP – decyzja RPP z 2 lipca 2025 r. (stopa referencyjna 5,00%, w mocy od 3 lipca): nbp.pl/rpp-02-07-2025
- NBP – plik PDF z informacją po posiedzeniu (03 lipca 2025): nbp.pl – komunikat PDF
- Ustawa o kredycie hipotecznym – tekst jednolity Dz.U. 2025 poz. 720: dziennikustaw.gov.pl/DU/2025/720
- Art. 39–40 – wcześniejsza spłata i rekompensata (omówienia): LEX art. 39, LEX art. 40
- Ustawa reklamacyjna – terminy 30/60 dni: Dz.U. 2015 poz. 1348 (PDF)
- POLSTR – strona GPW Benchmark (wartości, wdrożenie 2025): gpwbenchmark.pl oraz komunikat o starcie: gpw.pl – komunikat
- PKO BP – aneksy do kredytu hipotecznego (0 zł online): PKO BP
- Santander – TOiP kredyty hipoteczne (aneks 200 zł w pozostałych przypadkach): Santander TOiP, strona opłat
- ING – skrócenie okresu po nadpłacie (bezpłatny aneks w określonych warunkach): ING
Autor: Jacek Grudniewski
Ekspert ds. produktów finansowych i pasjonat rynku nieruchomości
Data aktualizacji artykułu: 23 sierpnia 2025 r.
Kontakt przez LinkedIn:
https://www.linkedin.com/in/jacekgrudniewski/
Ten artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady finansowej ani prawnej. Treści nie obejmują każdej sytuacji. Decyzje konsultuj z licencjonowanym pośrednikiem kredytu hipotecznego lub ekspertem finansowym, na przykład Expander lub NOTUS. Część linków ma charakter partnerski, bez kosztu dla Ciebie. Ostateczne decyzje podejmujesz na własną odpowiedzialność.
